Polski koszyczek wielkanocny, czyli święconka, to nieodłączny element polskich obchodów Świąt Wielkanocnych. Skąd się wziął ten zwyczaj i co oznaczają produkty w koszyczku?
Święta Wielkiej Nocy kojarzą się wielu Polakom ze święconką. W Wielką Sobotę ludzie przynoszą do kościoła koszyki z pokarmami, które mają być poświęcone i zjedzone następnego dnia podczas świątecznego śniadania. Zwyczaj święcenia pokarmów ma swoje korzenie w pogańskich wierzeniach Słowian, którzy na początku wiosny składali ofiary i podziękowania swoim bóstwom za obfitość i płodność. Miało to zapewnić dobrobyt i zdrowie przez kolejny rok. Chrześcijaństwo przejęło ten obrzęd i nadało mu nowe znaczenie związane ze Zmartwychwstaniem Chrystusa. W XVII wieku księża przyjeżdżali do wsi i święcili pokarmy na drodze lub w domach ludzi. Dopiero w XVIII wieku zaczęto przynosić koszyki do kościołów. W niektórych regionach Polski, takich jak Śląsk czy Kaszuby, tradycja ta upowszechniła się dopiero po II wojnie światowej.
Polski koszyczek wielkanocny, czyli co wkładamy do święconki
W Polsce tradycja koszyczka wielkanocnego jest szczególnie ważna i popularna. Towarzyszy nam od pokoleń i jest symbolem wielkanocnego świętowania oraz jedności rodzinnej. W koszyczku znajdują się m.in. jajka, chrzan, kiełbasa, chleb i sól, a ich obecność ma symboliczne znaczenie. Na przykład jajko symbolizuje nowe życie, chrzan oznacza gorzkie chwile, a chleb jest symbolem jedności i pokory.
Koszyk wielkanocny jest zwykle wiklinowy i ozdobiony bielą i zielenią. Na dnie wyścieła się białą serwetką, na której układa się pokarmy. Całość przykrywa się również białą serwetką, którą odsłania się na czas święcenia. Każdy produkt w koszyczku ma swoją symbolikę:
- Chleb – symbolizuje Ciało Chrystusa i obfitość
- Jajka – symbolizują zmartwychwstanie, życie i płodność
- Baranek – symbolizuje Zmartwychwstałego Chrystusa i ofiarę
- Chrzan – symbolizuje Mękę Pańską i krzepę
- Sól i pieprz – symbolizują prawdę i gorzkie zioła
- Wędliny – symbolizują dostatek i radość
- Ser – symbolizuje związek między człowiekiem a przyrodą
- Babka, mazurek – symbolizują doskonałość i słodycz
Wiele osób wkłada także inne rzeczy np. cytrusy, słodycze. W koszyczku pojawia się także – przede wszystkim jako dekoracja – rzeżucha, bukszpan lub borówka.
Jednak chyba każdy zgodzi się z tym, że głównym symbolem Wielkiej Nocy jest jajko.
Co symbolizuje jajko wielkanocne w święconce?
Jajko wielkanocne jest jednym z najbardziej charakterystycznych symboli świąt wielkanocnych i ma wiele symbolicznych znaczeń. W kulturze chrześcijańskiej jajko symbolizuje zmartwychwstanie Chrystusa i nowe życie. Jajko skrywa w sobie nowe życie, a jego pęknięcie i wyklucie się z niego piskląt kojarzy się z narodzinami.
W kulturze ludowej jajko wielkanocne ma również inne symboliczne znaczenia. Jest symbolem płodności, obfitości i nadziei na powodzenie w nadchodzącym roku. Ponadto, kolor jajka ma również swoje znaczenie – tradycyjnie jajka maluje się na kolor czerwony, który symbolizuje krew Chrystusa przelaną na krzyżu, ale także jest symbolem miłości, energii i siły życiowej.
W Polsce jajka wielkanocne są tradycyjnie malowane w różnorodne wzory i barwy, a następnie składane w koszyczkach jako element święconki. To jeden z najważniejszych elementów dekoracyjnych stołu wielkanocnego i symbolu świąt w Polsce i innych krajach Europy Wschodniej.
